Two

Pinaglumaan
ni Allan Popa

Dito nakatago ang limot na puso
kasama ang sulat na inalagaan.
Pumpon ng bulaklak at singsing na tanso:
mga paalalang 'sinisilid sa kaban.

Balot na marahil ng nag-abong agiw
ang mga alay niyang panghuli ng loob:
lagas na talulot, kalawanging singsing,
nanilaw na papel at napiping tibok.

Dito 'binibilanggo ang alaala n'ya
na di ko masilip, di rin maitapon.
Takot na balikan ang lipas na saya;
humimlay na sumpang di maibabangon.

(Pulbusin mo anay ang kulungang kahon.
Palayain ako sa aking kahapon.)

Gotta Catch 'Em All

Sa tulang Pinaglumaan ni Allan Popa, makikita ang imahen ng isang napakalumang kabang sa labis nang mga pinagdaanang taon e inaagiw, inaalikabok na at inaanay, nalalagas at naninilaw. Kitang-kita ang pagiging luma na ng pinagtataguang lugar ng mga bagay-bagay na maraming pinaaalala sa persona. Sa ganito kalungkot na pagiging kulay ng iginuguhit na larawan sa aking diwa ng mga linya sa tula e mararamdaman ang pagiging makulay ng mga ipinapakitang imahen naman sa memorya ng mga sinasambit ng persona. Maaari ngang sabay na malulungkot ang ipinapakita ng persona sa tula at ng ipinapakita sa kanya ng kabang kanyang binabanggit ngunit nagiging masigla pa rin sa isipan ng persona ang uluhating ipinararamdam sa kanya ng matamlay na matamlay na pinaghihimlayan ng kanyang mga lumang hinihimay sa pagitan ng paghawak ng kanyang kamay nang malumanay ngunit may saysay. Maganda ring pansinin ang dahilan kung bakit nga ba tinatago pa rin ng persona ang mga bagay na makapagpapalungkot lamang sa kanya? Pasok dito ang usapin sa mga taong nagpapahalaga sa mga bagay na kung tutuusin e wala namang saysay sa ibang mga tao, sa kanilang mga sarili lamang. Ang paglalagay ng sentimental value sa mga bagay-bagay, ang mga bagay na iniingatan ng mga tao para lamang palungkutin ang kani-kanilang mga sarili. Kung madalas, ang tao e naghahanap ng mga bagay na makapagpapasaya sa kanya, may mga tao rin namang nakahanap ng mga bagay na iingatan nila para lamang tanggalin ang saya mula sa kanilang buhay. Bakit nga ba ganito ang mga tao?

Maganda rin ang naging tranpormasyon ng mga imahen sa simula ng akda na “kasama ang sulat na inalagaan.//Pumpon ng bulaklak at singsing na tanso” na naging “lagas na talulot, kalawanging singsing,//nanilaw na papel” sa sumunod na bahagi. Mula sa mukhang masaya namang pag-alala mula sa mga bagay mula sa pinaglumaang kaban e lumungkot na lamang ang pagkakalarawan ng persona sa mga bagay na nagpalungkot sa kanya. Makikita ang pag-iiba o biglaang pag-ikot ng emosyon ng persona mula sa pagkakakita ng mga bagay ng kanyang pilit na kinakalimutang pag-ibig. May binanggit tungkol sa isang sulat, isang bulaklak at isang singsing. Maaaring hindi natuloy ang kasal ng persona kaya naging matagal ang pagdala o pag-iingat na ginawa niya sa mga bagay na ito bago pa man niya pakawalan. Malaking bagay nga naman kasi ang kasal. Hindi mo mailuluwa na parang napaso sa kanin ikanga. Isang malaking hakbang sa buhay kasama ang tanging pinakamamahal ng persona ang hindi na tuloy kaya marahil ganoon na lamang katagal na panahon ang lumipas bago pa man niya pilit na iwanan na ang nakaraan matagal na kumapit sa kanya. Mahirap nga naman malamang na magparaya sa isang bagay na matagal nang plinano at ninais tapos bigla na lamang aagawin sa iyo nang walang paalam, nang labag sa iyong kalooban.

Sa sumunod pang bahagi e binanggit ng persona na hindi niya na masilip pa ang alaala ng kanyang namayapang pag-ibig ngunit hindi niya rin maitapon. Makikita ang paghihirap ng persona sa pilit niyang paglimot sa hindi na niya maala-alala. Gusto niyang ibalik ngunit gusto niya na ring iwanan. Hindi na siya makapili. Hirap na hirap na ang persona. Matindi nga ang pagkakakapit niya sa mga alaala ng kanyang nasawing kapalaran ngunit hindi na nagiging malinaw sa kanya ang mga dahilan ng kanilang pagsasama. Marahil ay unti-unti na niyang nakalilimutan ang mga bagay sa pagitan niya at ng kanyang yumaong iniirog. Maaaring sabihing sa paglipas ng panahon e nagagamot din ang sugat na naibaon sa kanyang puso. Time heals wounds ikanga. Hanggang sa bumigay na siya sa hirap ng pag-alala at pilit ng paglimot, at ipinaubaya niya na sa mga anay ang pagsira sa mga bagay na makapagpapaalala at makapagpapalungkot pa sa kanya. Nang mapagtanto na ng persona na unti-unti na niyang nakalilimutan ang saya at pagiging pabigat lamang ng mga bagay na iyon, muli niyang pinalakas ang kanyang loob at sinabi sa sariling nais na niyang lumaya sa kahapon.

One

Ibig Ko'y Kasama
ni Jerry B. Gracio

Ibig ko'y kasama

Sa habang panahon, kasama sa buhay
Hanggang dapithapon; kaibigang alam
Kung ano ang aking mga iniisip,
Maging mga bagay na nababanggit lang

Sa panaginip. Ibig ko'y kasamang
Nasa aking tabi upang umalalay,
Kung ako ay luksa o kung dumidilat
Ang mata ng unos. Makikinig siya

Sa aking salaysay at mga lunggati,
Ukol sa daigdig, ukol sa digmaan,
Sa bayan, sa uri. Kahit na kung minsan,
Pananaw ko'y mali, kahit na madalas

Ay lihis ang aking mga ginagawi,
Siya'y di kikibo di man sumang-ayon
Sa aking sinabi, ngingiti na lamang
O kaya'y ngingiwi, ngunit sa huliha'y

Maiintindihan ang aking pighati
At mga pangarap para sa daigdig,
Para sa digmaan, sa bayan, sa uri.
Ibig ko'y kasamang iibig sa akin

Nang may pagnanasa, sa bawat bahagi
ng aking katawan, sa bawat paghinga;
Magpapaalalang ang bawat paggising
Ay bagong umagang magbibigay-lakas

Sa tuwing babangon magmula sigwa
Ng nagdaang araw; sa pakikihamok
Sa aking sariling mga kahinaan.
Hanggang sa matanggap ng lahat ng tao

Ang aking pag-ibig na kung magkaminsa'y
Hindi natatanggap maging ng sarili.
Kung ako'y pagod na, idadantay niya
Sa aking balikat ang kaniyang bisig,

Tapos ay hahalik sa pisngi ko't labi,
Marahang-marahan. Madalas tingin ko
Sa halik at yakap ay napakababaw;
Ngunit sa piling niya, lahat ng mababaw

Nagiging malalim.

Kung Ayaw Mo, Huwag Mo

Sa simula ng tulang Ibig Ko’y Kasama ni Jerry B. Gracio, unang inilalarawan ng persona ang taong gusto niyang makasama na para bang isang mannequin lamang o estatwang walang kibo o hindi nararapat na sumagot kahit na siya ay mali. Naghahanap ang persona ng makakasamang tatanggap lamang sa lahat ng kanyang mga sasabihin, nang hindi nagsasabi kung mali na ang kanyang mga iniisip o ginagawa habang nakangiti lamang sa kanya. Mahirap makahanap ng ganitong taong makakasama sapagkat mahirap naman marahil na hindi umimik at ngitian na lamang ang iyong gusto ring makasama habambuhay nang hindi man lamang inaalala ang kapakanan niya at takbo man lamang ng kanyang isip. Tila gusto ng personang siya lamang ang masusunod sa kanilang relasyon kung ayaw niyang mapagsasabihang mali siya ng kanyang gustong makasama. Kung lalabas mang diktador ang persona sa gawing bahagi nito ng akda, nagpapahiwatig lamang itong gusto niyang siya lang ang tama sa kanilang dalawa at marahil ay hindi niya pakinggan ang magiging reaksyon man lamang ng kanyang karelasyon. Maaari rin naman itong tingnan bilang isang makakasamang dahil sa kayo ang nagkatuluyan ay dahil nga sa para nga kayo sa isa’t isa. Ang isang bagay na mali sa paningin ng marami ay magiging tama sa paningin ninyong dalawa lamang. Ang pagkakaroon ng isang kasamang makauunawa sa lahat ng iyong sinasabi ay nararapat lamang para sa persona, maging sa isang taong naghahanap dahil sa mahirap nang magkaroon ng hidwaan sa pagitan ng dalawa kung mabilis naman nilang nauunawaan kung bakit ganito kumilos at mag-isip ang bawat isa sa kanila. Iyon lang naman malamang ang isa sa mga pinapangarap ng magkakasama na magandang bawas na bawas ang hindi pagkakasunduan, na isa sa mga palatandaan ng isang magandang relasyon ay madalang lamang ang pag-aaway o dahil sa mabilis na magkaintindihan ang nagsasama e mabilis magparaya at magbigay sa karelasyon. Kung maghahanap man lang din ng makakasama habambuhay, para sa persona, hindi siya naghahanap ng magiging kaaway niya sa kahit na anong dahilan at paraan kundi naghahanap siya ng makakasama niyang magiging kanyang kaibigan, hindi kailanman makakaaway, kakampi.

Sa susunod pang bahagi ng akda, lalong lumalim pa ang paglalarawan ng persona sa taong gusto niyang makasama habambuhay. Ninanais ng persona na magkaroon ng kasamang makapagpapasarap sa kanyang katawan at hinahanap na libog sa tuwing napapagod siya sa mga dumadaang araw. Naghahanap siya ng taong hindi mahihiya sa kanya at hindi rin niya kahihiyaan sa bawat pagsasama nilang dalawang naghahalikan, nagyayakapan, naglalambingan. Naghahanap siya ng sarap mula sa taong gusto niya, ng sarap na makapagpapabawi ng lahat ng hirap at pagtanggal ng lakas sa bawat hamon ng araw-araw niyang pagharap sa umaga, sa tuwing sasapit ang gabi, sa tuwing sasapit ang kanilang muling pagkikita. Ang paghingi ng lakas na binawi sa buong araw ng pagtratrabaho at pag-iisip habang kinukuhanan at binibigyan ng lakas ng kanyang makakasama ang siyang hinihingi ng persona. Sa bawat pagtatapos ng kanyang mga araw na galing sa hirap at pagod, nais lang niyang makita ang kanyang gustong makasama at mayakap at mahalikan siya para matanggal at makalimutan niyang muli ang kanyang hirap at pagod. Nabanggit din sa may bahaging ito ng akda ang pagnanais ng personang ang gusto niyang makasama ay siya ring magbibigay sa kanya ng panibagong lakas sa muling haharaping umaga. Gusto niyang sa simula at pagkatapos ng kanyang mga araw e ang gusto niya lamang makasama ang kanyang huli at unang nakikita sa araw-araw niyang pamamalagi sa mundo. Gusto niyang sinisimulan at tinatapos ang kanyang mga araw nang kasama ang kanyang pinakamamahal.

Nais ko sanang pansinin sa isang bahagi ng akda kung saan binanggit ng persona na “Hanggang sa matanggap ng lahat ng tao//Ang aking pag-ibig na kung magkaminsa’y//Hindi natatanggap maging ng sarili.” Makikitang alam ng personang kung minsa’y ang pag-ibig ay walang pinipiling lugar o kinakampihan kundi ang sarili, ang pag-ibig na makasarili. Ang pagiging madamot ng persona para sa mga personal niya lamang na kagustuhan kahit na gusto niyang may tumanggap pa rin sa kanyang ganitong hindi niya ring matanggap na ugali. Mula rito, marahil ay maaaring suportahan ng mga linyang ito ang mga nabanggit sa simulang bahagi ng akda na “Kung ako ay luksa o kung dumidilat//Ang mata ng unos.//Makikinig siya” at “Kahit na kung minsan,//Pananaw ko’y mali, kahit na madalas//Ay lihis ang aking mga ginagawi,//Siya’y di kikibo di man sumang-ayon//Sa aking sinabi, ngingiti na lamang”. Kung ganito nga ang makikita sa aking pagsusuri, maaaring makasarili nga ang persona. Maaaring dagdagan ko pa ito ng hindi niya pagsasabi tungkol sa gusto ng kanyang makakasama, kung makikinig man siya, o kung anu man lamang ang hihingiin sa kanya ng gusto niyang maging karelasyon. Bakit puro sariling pangangailangan niya lang ang mga binabanggit niya? Wala ba siyang pakialam sa mga nais din ng gusto niyang maging karelasyon?

Nais ko ring pansinin ang linyang “Ngunit sa piling niya, lahat ng mababaw//Nagiging malalim.” sa may bandang dulo ng tula. Ang pagkakaroon ng minamahal para sa persona ay marahil paglimot sa lahat ng nangyayari sa mundo, sa lahat ng “normal” na palakad sa mundo. Nakalilimutan lahat ng mga dapat at nagiging tama ang lahat ng mga hindi raw dapat. Kapag mayroon nang napiling makasa habambuhay at minamahal, wala nang sinisinu-sino, wala nang tanung-tanong, wala nang pakikinggan pa kundi ang bawat isa, sa piling ng bawat isa. Ang pagharap na lamang sa napiling magiging karelasyon ay mismong pagtalikod sa mga paninigaw ng mundo dahil sa kayong dalawa na mismo ang bumubuo ng kanilang sariling mundo kung saan sila lamang ang naghahalikan, nagyayakapan at nagkakaunawaan.

Isa pang bumabangungot na tanong sa akin e yung bakit kaya naisipan ng personang sabihin ang kanyang mga katangian ng gusto niyang makasama? Mula sa mga una ko nang nabanggit kanina, kung magiging makasarili nga siya, maaaring iniwan na siya nang maraming beses na ngunit nasasarapan sa mga sayang idinudulot ng pagkakaroon ng karelasyon kaya patuloy pa rin siyang naghahanap. Kung ang persona ay naghahanap, marahil ay nakaaway niya nang madalas ang mga nakasama niya na pero gusto pa rin niyang magkaroon ng makakasama, ayaw niyang mamatay nang mag-isa. Maaaring madalas niyang isipin ang mga magagandang alaalang dulot ng pagkakaroon ng karelasyon ngunit dahil sa kasama sa pag-aalalang ito ang pagkakamaling gusto niyang panatilihin sa kanyang sarili, isinasama at nililinaw niyang kailangan ng persona ng makikinig lamang sa kanya.

Ang pagkakaroon ng iniibig ay maaaring mahirap o madali para sa isang tao. Kung makahanap man ng makakatambalan sa buhay, edi okey. Kung iisipin ng bawat isa ang kani-kanilang mga naisin, magiging maayos ang bawat relasyon. Pero kung sa persona, marahil ang kanyang magiging karelasyon ay martir o maaaring mahal na mahal siya para lamang bumigya at gustuhin na lang ding pumailalim sa kapangyarihan niya. Kung maghahanap man ng gustong makasama habambuhay, tama rin naman ang mga naunang sinabi ng persona tulad ng madaling makaunawa at hindi makahihiyaan ngunit maganda rin namang ikonsidera ang mga nais din ng iyong iniibig na tao. Kung magiging mas madali lang para sa persona ang makinig din sa mga gusto ng kanyang minamahal, edi sana’y hindi na siya nagmumukmok nang ganito at naghahanap pa ng kanyang ibig na gustong makasama.

Ranprawri

At dahil gising na gising na ako sa sarili kong paraan ng pagsusulat, hindi na rin siguro masamang pagpraktisan dahil sa naghihintay na lang siguro ako. Ako? Bakit nga ba ako naghihintay? Marami naman tayong naghihintay. Lahat naman yata tayo may hinihintay. Kapag natatapos na yung hinihintay natin, bakit parang naaatat pa rin tayong maghintay para sa isa pa ulit? Bakit atat na atat tayong matapos ang ating paghihintay pero parang atat na atat din tayong maghintay pa ulit? Hindi ko rin alam. Parati na lang hindi ko alam. Bakit ikaw? May nalaman ka na ba? The fact na nagbabasa ka rito e baka wala ka nang ginagawa. May gusto ka bang alamin? Kokontrolin na lang ba kita? Joke lang. Hindi ko kaya yun. Ni hindi ko nga mapatagal nang matagal na matagal ang mga mambabasa ko. Ni hindi mo nga ito matatapos. Oo. Makapangdaya naman ako. Hindi ko kayang basahin ang iniisip mo. Tss. Hindi ko talaga kaya. Nag-iisip ka na lang ng iba pang ibabato ng mga hinayupak na halimaw kapag babatuhin mo sila nang makailang ulit ng tinapay. Bakit nga ba ang liit-liit ni Godzilla? Bakit nga ba ang liit-liit ko?

Sabi nung mga tinanong kong matatangkad, kailangan ko lang daw magstretch araw-araw paggising ko sa umaga. Nakakatamad kaya magstretch paggising sa umaga. Pusa tsaka aso lang gumagawa nun. Ako kasi, paggising ko sa umaga e sumisinghot na agad ako ng maaamoy kong ulam. Puwedeng sinangag, itlog, hotdog, longganisa, tosino, pagkain kagabi, pizza, spaghetti, kanin, scrambled egg, kamatis, itlog na maalat, at marami pang iba. Kakaiba rin naman yung amoy ng pandesal, ng kape, ng kape ko, ng kape ng iba. Masarap ako magtimpla ng kape. Kung hindi ka naniniwala, wala akong pakialam sa'yo. Wala naman talaga akong pakialam sa'yo. Mambabasa lang kita. Pero dahil mambabasa kita, babalik na ulit ako sa'yo. O, nandiyan ka pala. Hindi ko naman sinasadyang huwag kang kausapin ulit, kahit na kanina pa kitang kinakausap. Alam mo yung matatanda, kapag nagkuwento, paulit-ulit. Hindi mo naman sila mapigilan magkuwento kasi para bang maaawa ka. Minsan na lang siguro sila may makausap e babarahin mo pa. Kung titigil lang din naman ako sa pakikinig e isasara ko na lamang ang tab na ito. Hindi. Hindi ka pala nakikinig. Hindi na rin naman ako nakikinig. Kanina pa kita pinagtitripan. O baka naman kanina ko pa pinagtitripan ang sarili ko. Mahirap din maghanap ng sarili e no. Minsan nga naiisip ko, kapag siguro may nawala sa iyo na napakalaking bahagi ng buhay mo, saka ka lang din mapapaisip para sa sarili mo, kung bakit, o bakit nga ba? Bakit daw ang huling tinatanong ng mga bata. Gets mo? Nauuna raw kasi yung ano, sino yang mga bagay na iyan pero ang huling matututunan ng bata e yung bakit. Bakit nga ba? Hindi ko rin alam. Kita mo, marami akong hindi alam. Suspetsa ko ikaw rin. Ikaw na nagbabasa nito, bakit ka pa rin nagbabasa? Wala ka bang dapat na atupagin? Wala ka bang hinihintay? O naghihintay ka ng susunod na hihintayin?

Sabi naman nung iba e uminom na lang daw ako ng gatas. Gusto kong gatas e yung sa Cowhead. Masarap yun. Yun yung paborito kong gatas. Kaso mahal. Kaya yung Nido na tinitimpla na lang yung gusto ko. Pero kasi, hindi na nakakatamad magtimpla pero pinapapak ko lang din yun bago ako magtimpla. Kapag nabusog na ako kapapapak e hindi na rin ako nakakapagtimpla. Masarap ding maglagay ng gatas sa kape. Masarap magkape. Gustung-gusto kong nagkakape. Ayokong nagigising, ang sarap-sarap matulog no. Minsan, ayaw ko ring natutulog, ang sarap-sarap nang gising no. Pero mas masarap pa rin ang kape. Masarap ang kape talaga as in. Kung hindi lang madalas nakakabad breath yung kape o kung hindi naman nakasasama ang sobra e parati na siguro akong nagkakape. Kape. Kape. Kape. Minsan sawsawan ko yan ng pandesal. Minsan sa tasang puno ng condensed milk ang sinasawsawan ko ng pandesal. Mahirap kumain ng pandesal na hindi bagong luto nang walang sinasawsawan. Hindi masarap yun. Walang masarap na hindi bagong lutong pandesal.

Kung ipinanganak ka e bakit nga ba sa Pilipinas? Hindi ko na lang maisip kung bakit bigla ko na lang naiisip ang mga ganitong bagay. Malamang noong high school, elementary, pre-elem e walang kabuluhan sa akin ang buhay. Ang buhay ko lang noon e manood ng cartoons, mag-aral, magbasa, kumain, umutot tapos tatawa. Wala na akong pakialam kung paano kami itinataguyod na tatlong magkakapatid ng aming mga magulang. Kahit nung nag-entrance test pa ako sa universities e pag-aaral pa rin sana yung gusto ko lang atupagin. Hindi naman ako naghihintay na magkaroon agad ng pamilya kahit na gusto ko nang pakasalan yung girlfriend ko. Ayaw ko pang lumayo sa mga bagay na nakasanayan ko na. Kapag sanay ka na e mahirap din palang maghintay. Mahirap ding magpigil na hindi maghintay. Masarap maghintay ng hihintayin. Nakasasabik paminsan-minsan ang bago pero huwag naman masyadong mabilis. Sabi nga sa isang opening episode ng South Park, ang bilis magpalabas ng bago ng Apple Mac. Bakit ba sila ganoon? Kung bakit may iPad 2 na kalalabas lang na hinintay mong mabilis, tapos pagkabili mo e iPad 3 na ang inilabas. E di ba nakakaleche din yung ganun? Parang napupunta lang din sa wala yung paghihintay mo. O kung gusto mong pagaanin ang iyong dinaramdam e mahirap naman talaga raw magpakasosyal. Kung gusto mong mapansin syempre kung wala kang talent, magpakasosyal ka na lang.

Tinatanong ko na talaga yung sarili ko ngayong mga taon lang. Bakit nga ba ako ipinanganak sa Pilipinas? Bullshit agad ang naisip ko. Bakit nga ba sa Pilipinas? Hindi mo ako kayang labanan kasi lahat naman ng bansa e tama ang kultura. Hindi mo maaaring itapon sa akin na maganda naman sa Pilipinas di ba? E bakit sa Japan hindi ba? Oo na, sige na, sa Japan siguro, gusto ko ring maipanganak some time. Pero kung nasa Japan na ako, itatanong ko ba sa sarili ko kung bakit ako ipinanganak sa Japan? O matutuwa ako kunwari gaya ng ginagawa ko ngayon dito sa Pilipinas na ang saya-saya? Hindi ko ba hihilingin na lang parating ipanganak sa ibang lugar? O kaya lang naman ako nagtatanong ng aking existence e dahil sa ramdam na ramdam ko ang kamalasan? Nag-iisip na lamang ako ng magagandang bagay para lamang makalimutan ang aking sarili? Iniisip ko na lamang ba na sana ganito, sana ganyan, sana ginanito ni ano si ganyan kasi ganon? Bakit? Dahil ba sa feeling ko e mali ang nangyayari sa akin o hindi ko gusto ang mga nangyayari sa akin e gusto ko na lamang ipanganak sa ibang lugar? Kung ipapanganak lang din ako sa ibang lugar, gusto ko lang dala-dala ko pa rin yung past memories ko. Tipong reincarnation na may cheats. Madaya. Lahat naman yata tayo gustong mandaya. Yung mga hindi nahuhuli siyempre mayayaman. Kapag nahuli mo naman, dadayain ka pa rin. Magaling masyado. Kapag may puhunan ka rin man lang, kung mamamatay ka rin man lang nang walang pag-iiwanan o maraming naipon e bakit ganun pa rin kababaw mag-isip ang mga tao? Bakit ganon na lang tayo kadamot? Kapabaya? Kawalang respeto sa sarili?

Wala. Hindi. Mabilis din naman tayong mabulag. Kung naghihirap lang din naman akong hanapin ang sarili ko, kailangan ko lang namang magdesisyon. Desisyon ang tatapos sa lahat ng paghihintay.

Ay, Fuck

Nakipagpustahan akong hindi niya mumultuhin ang lahat ng makababasa nito.

Ah, ang paghihiganti, masakit man sa puso, marami mang nagsasabing mali, e kay sarap-sarap gawin. Ang hirap-hirap kontrolin ng sarili kapag gusto mo na talagang sumabog. Wala nang pami-pamilya, wala nang moral na pagtingin sa kapwa, galit-galit na lahat, nagkakalimutan na ang lahat basta lang mapatay natin sa isipan kung sinuman yung tarantadong hinubaran tayo sa harapan ng madla. Ang sarap-sarap patayin sa isipin natin yung taong mang-aagaw – mang-aagaw ng lakas, mang-aagaw ng kapangyarihan, mang-aagaw ng trip, mang-aagaw ng sarili, mang-aagaw ng moment. Nakasisira ng moment. Ang pagkakait sa iyo ng moment na masaya, sa harapan ng marami, mula sa taong hindi mo pa ineexpect, tapos tatawanan ka pa nila. Gusto mo nang mamatay, pumatay, pero tatawa ka o iiyak, tatanggapin mo na lang na inagawan ka na ng ticket. Tatanggapin mo na lang na may manggagago talaga sa buhay mo, sa hindi mo pinaka-inaasahang paraan. Nariyan lang sila parati, malapit sa atin, yung mga gago, kasi mayroon din naman sa amin, sa bahay, sa bahay ng nanay ko.

Simula noong naikasal na lahat kaming magkakapatid, isa-isa na naming iniwan ang aming nanay sa aming lumang, kinalakhang bahay. Tipikal na kuwentong Pinoy na maagang namatayan ng ama dahil sa malubhang sakit kuno at matiyagang pinalaki ng nag-iisang magulang. Tatlong babae lang naman kami, at si Nanay ay may puwesto sa palengke. Basta’t may kita, nakakaraos, at nakaraos naman. Para icelebrate naman kuno ang tagumpay na naabot ni Nanay bilang ina, napag-usapan na naming magkakapatid na taun-taon kaming magrereunion sa bahay namin dati, kasama ang aming kanya-kanyang pamilya.

Taun-taon, tuwing Pasko, maglalaan kami ng isang araw upang magsama-samang muli at mag-establish na rin ng connection sa pagitan ng magpipinsan, magtitita at maglola. Masaya na rin naman, yung mga reunion namin, maraming pagkain, maraming babies, maraming dapat icongratulate.

May anak nga pala ako, si Meg. Magf-1st year high school sa pasukan. Excited na excited parati pumunta sa bahay ng lola niya kasi masarap nga namang magluto si Nanay. Ewan ko ba kung bakit sa aming tatlo e ako lang yung hindi naturuan magluto. Parati raw kasing babad sa mga libro at TV noong bata, noong nagkolehiyo na e lalong hindi na nakakausap sa bahay. Ngayon, e sablay man kami ng aking asawa sa pagpapatikim ng sarap ng lutong bahay, bawing-bawi naman si Meg sa isang araw na pananatili sa bahay ni Nanay. Naihanda na niya ang sarili niya sa masasarap na putahe.

Bagong-bago ang video cam na binili ng aking asawa, aralin ko na raw para magamit sa nalalapit na pagpunta namin sa bahay ni Nanay. Maganda na rin yung pagrerekord ng mga alaala sa ngayon. Kung dati, parang itsinitsismis lang ang mga karanasan, oral na paghahatid ng mensahe at kolektibong pagpapasa ng mga imahen nang pasalita, pakuwento. Kasabay na rin nito ang pagsusulat ng mga tinatamad magsalita o mahina magsalita at mas mabilis pa ang takbo ng utak at lundag ng daliri kaysa sa paggulong padapa ng sariling dila. Hanggang sa naimbento na ang camera para mas madaling pasok ng mga imahen at karanasang alaala na pilit sumasabog sa utak, nakapagpapangiti, nakapagpapaiyak at kung minsa’y nakapagpapahiya ng panloob na karakter at naising magpuslit ng kutsilyo sa kusina para maglaslas nang panandalian. Marami kang maaaring sabihin sa C4 ng iisang larawan lamang, saka ka raratratin ng iba pang mga kasama nito sa kanilang album. Maya-maya tatawa ka, maya-maya, mahihiya ka. Tapos ito nga, itong hawak kong video cam. Gumagalaw na mga imahen. Video. Cam. Video Cam. Puwedeng-puwede kasi hindi mo na kailangang mag-imagine ng kunwaring audio na ginagawa mo lamang sa diary nang may diary, sa talsik ng laway ng matanda at sa litrato nang may litrato.

Handa na ang lahat. Papunta na kami sa bahay ni Nanay, sa bahay namin dati. Nagpapasabog na naman ng uluhati pagkakita ko pa lamang sa gate namin. Sa punong manggang itinanim ni Nanay at namumunga ng matatamis na mga mangga kapag summer na. Ayaw ko nga lang ng malalambot at matatamis. Mas gusto kong mangga e yung manibalang – malutong at bagay na bagay sa bagoong. Mas gusto ko rin yung puting hilaw na hilaw pa na mangga kaysa sa dun sa matamis na matamis na hinog. Ayaw ko ng hindi babagay sa bagoong ko. Hihintayin ko iyong malaglag noong bata pa ako kasi kahit gamitin ko yung panungkit e hindi ko pa rin naman maaabot. Kapag nalaglag ang hilaw, puwede pang kainin kasi hindi ito sasabog, di tulad ng hinog e nagkakalat lamang ng laman kapag nalaglag na sa kahit lupang tinamnan.

Tapos yung libingan ng aso naming si Spot. Pinangalanan namin siyang Spot kasi may black eye siya sa kanyang kanang mata. Hindi namin siya binubugbog no pero pagkapanganak pa lang sa kanya e kitang-kita na agad ang itim na bilog na pumapalibot sa mga inosente niyang mata. Mabait na aso iyang si Spot kaso nga lang e askal. Pero di naman tulad ng ibang may alagang imported na aso, hindi namin itinatali si Spot. Malaya lamang siyang magkakakalat ng mga tae kahit saang parte ng tapat ng aming bahay. Kami na rin ang bahalang humarang sa kanya kapag may gusto siyang sakmaling bisita. E kung nagwawalang aso lang din naman, tinapay o kahit na anong mabangong pagkain lang naman ang solusyon kay Spot. Hindi rin siya nagkaroon ng kulungan. Hindi naman sa katatamaran naming panatilihing malinis ang kulungang araw-araw rin namang babaho, pero kasi mas gusto naming nakikita ang aming aso bilang aming kaibigan, hindi lamang bilang security guard. Parang ang pangit naman kasing tingnan, kapag pinapakain mo, makikipaglaro kang sandali, tapos ikukulong mo. Okay na sa aming nakapaggagala siya kahit sa palibot lamang ng aming bahay.

Saka ko lang namataan si Nanay, nagwawalis. Gawain naman na niya yan. Gustung-gusto niyang malilinis ang aming mga kuwarto, ang buong bahay, ang tapat ng bahay, ang tapat ng tapat ng aming bahay, ang aming kapitbahay, ang aming mga bag, ang aming mga damit, ang aming mga katawan, katawan ni Spot, mga tae ni Spot. Binati ko ng good morning si Nanay, naggood morning din naman siyang pabalik sa akin, nakangiti. Itinabi na ang walis pagkamano ko, saka kami dinala papasok ng bahay. Nagmano na rin si Meg. Habang kami’y papasok ng aming bahay e nauna na ako sa kusina saka si Meg ay naiwan sa kanyang lolang nakikipagkuwentuhan kasama ang iba niya pang mga pinsan.

Kuwentuhan na lamang muna. Nandoon na rin yung mga kapatid ko, naghahandan ng maihahain para sa hapunan, para sa Christmas Eve. Kuwentuhan sa kasal ng mga tao, kuwentuhan sa mga sakit, kuwento sa concert ni Gary V, ni Lady Gaga, kuwento tungkol sa baby ni ganyan, baby ni ganito, kuwento tungkol sa damit, sa sapatos, kuwentuhan sa nangyayari kay Kris Aquino, kay Lea Salonga, kay Bong Revilla, mga kuwento nina Jessica Soho, Korina Sanchez, Marc Logan, kuwento sa mga pelikula, sa mga series, sa bago niyang laptop, sa bago niyang asawa, sa bago kong video camera. Ay oo nga pala! May dala nga pala kaming camera. Tinawag ko na si Meg para magsimula nang irecord ang aming reunion. Kaway sa camera. Ngiti, dapat parating walang problema. Walang hiya-hiya, nagtatago ng hiya, nahihiya. Hindi na dapat pang makita ng ibang tao kung sino kami, kung sino sila, kung sino kayo. Sa unang pagkakataon, may mangyayari na rin ba? Sa unang pagkakataong nagrerecord kami ng aming reunion, masaya, walang problema, dapat.

Tapos gabi na. Hapunan na. Masarap din naman yung pagkaing niluto naming magkakapatid, kaso e mas gustung-gusto ng mga bata yung luto ni Nanay. Hindi naman kami nagseselos o naiinggit e sa nahulog din naman na kami sa luto ni Nanay. Nang matapos nang kumain ang lahat, dumeretso na lahat sa sala, para magkuwentuhan na naman. Kuwento ni Lola naman, fiction naman daw. Fiction na kuwentuhan. Ang daming sinasabi ni Lola, marahil e siya lamang ang naiiwan dito talaga sa bahay at tuwing Pasko nga lang kami umuuwi, baka wala siyang nakakausap. Kahit na sa tuwing Paskong pagpunta namin ay niyayaya namin siyang sumama na sa amin, ayaw niya. Madikit na talaga siya sa bahay na ito, sa bahay namin, sa bahay niya, sa bahay na siya ang nagtaguyod. Marahil ay kung gusto niyang malagutan ng hininga e dito na lang siguro mas maganda. “Meg!” sigaw bigla ni Nanay sa anak ko. Pangiti namang ibinigay sa akin ng aking anak ang camera para siya naman raw ang makikita. “Meg, gusto mo bang makipagpustahan?” Malabo. Hindi naman sa hindi ko papayagan ang aking anak na mabulag sa saya at lungkot na dulot ng mga pustahan pero ang malabo sa akin e bakit ganito na lamang ang wika ni Nanay? Pustahan? Hindi ko maintindihan. Bakit pustahan? Anong meron kay Nanay at nakikipagpustahan na siya? Sa bata pa? Pero naisip-isip ko lang naman iyon, todo record pa rin ako sa kakaibang pangitaing pakiramdam ko lang naman e nakakagulat, pero hindi. “At dahil nagdadalaga ka na, pusta ko e hindi ka pa rin tutubuan ng tagihawat sa baba.” Malabo pa rin. Malabo. Hindi ko na talaga maintindihan. Wala na talagang sense. Kung sa bagay e kung nagkakatuwaan na lang naman, bakit ko pa hahanapan ng sense. Kasama pa yata ako sa sumigaw na GAME! GAMMME O!! Papayag na yan! Pumayag naman ang anak ko. Edi game.

Maya-maya e hinila ni Nanay papaakyat ng hagdanan si Meg. Hindi naman na nagtanong si Meg, nakangiti lang. Ako rin, nakangiti, kami-kami, habang nirerecord ko pa rin ang mga nangyayari. Dahan-dahan na siyang hila-hila ng kanyang Lola. Ipinatong ang kanang kamay at braso sa ulunan ng kanyang apo saka hinawakan ng kanyang kaliwa ang baba ni Meg. Itinulak niyang pabigla sa metal na hagdanan habang pilit na idinidikit ang baba rito. Tulak, higpit, sigaw. Bahala ka! Lahat kami e tawa nang tawa. Si Nanay talaga makapagbiro o! Sige, tawa pa, habang si Meg e nakangiti lang din. Malabo na ulit. Lampas isang minuto na siyang itinutulak. Mukhang ayaw na ni Meg. Pawis na pawis na si Nanay. Humihigpit ang kapit sa mukha ni Meg, saka niya iniuntog na sa bakal. Paulit-ulit niyang iniuntog ang ulo ni Meg sa bakal na kapitan. Dumadagundong na, jingle bells, jingle bells, jingle all the way. Hindi ko naman matanggal ang record. Malabo talaga. Minsan lang ako makakita ng ganito, kahit na sa anak ko, mukhang kailangan kong mairecord, para marahil sa kuwentuhan, ulit. Nang tiningnan kong mabuti e sinisipa lang naman pala ni Nanay yung hagdanan. Wala namang nasaktan, nabukol, hindi naman pala bumabangga si Meg. Nang pakawalan ni Nanay si Meg e tawa naman kami nang tawa habang ang anak ko e iyak nang iyak sa hiya habang umaakyat. Nawala na siya sa sakop ng videocam na hawak ko. Si Nanay naman e hinihingal, nagpupunas ng pawis, kaway at ngiti rin sa camerang hawak ko. “Wirdo mo Nanay talaga! Hahaha!” Tawa habang naghahabol ng hininga naman ang ibinalik na lang sa akin ni Nanay. Maya-maya e tumatakbong pababa si Meg, “BULAGA!” habang pabiglang pumatong sa balikat ng kanyang Lola. Kitang-kita sa camera ang nagulat na mukha ni Nanay. Mabilis na tumingin papaitaas ang kanyang mga mata hanggang sa nag-itim ang mga ito habang nakabukang gulat na gulat ang kanyang bibig. Papahigop na huling boses ang aming narinig mula sa kanya, hanggang sa ang tawa ni Meg e napalitan na ng pagkagulat. Itim na mga mata, bukambibig, mukhang nakaharap sa camera, hindi na humihinga si Nanay.

Kung akala ko e makapagkukuwento lang ako tungkol sa power trip ng nanay ko sa aking anak, nakapagpasok pa ako ng nagulat na bangkay sa aking videocam. Kung bakit itim na lamang ang kanyang mga matang hindi maisara, hindi ko na masabi. Habang kinakausap kita ngayon e paulit-ulit ko pa ring inirereplay ang eksena simula noong tumatakbong pababa si Meg hanggang sa mamatay ang lola niya nang nakanganga. Paulit-ulit. Paulit-ulit. Ulit. ULIT. ISA PA? IKAW NAMAN DAW.

Sama Ti Era

Tayo nga namang mga Pilipino ay mahihilig sa musika. Malimit na kumakanta, may tonong mga boses at naghahanap ng aliw sa bawat tugtog, himig at sarap sa pakiramdam na dulot ng ating mga musika. Isa sa mga bandang Pinoy, tatak OPM nga naman na humugot ng napakaraming fans dahil sa kanilang mga panulat, at mapaiindak at kaaya-ayang tunog sa tenga, ang Eraserheads ang isa sa mga grupong nanghikayat sa maraming Pilipino na hindi masasayang ang pagtangkilik sa sarilin atin. Kung pag-ibig lang din naman ang madalas na makikita sa musika, hindi mawawalan ang Eraserheads ng mga kantang magpapaalala sa sakit, saya, hilo at sarap ng pakiramdam ng umiibig. Ngunit gusto ko sanang pagdiinan sa papel kong ito ang isa pang mukha sa napakaraming paksang maaaring pag-usapan at gawing materyal ng mga banda, ng musika Pinoy, ng Eraserheads partikular, kung saan nagpasikat din lalo ito sa kanila nang hindi nababawasan ang kalidad ng paghatak ng mas marami pa nilang mga tagapakinig dahil sa ganda, talento at “Oo nga, Oo nga no!” na mga maisasagot sa tuwing napakikinggan sila ng mga Pilipino, nang hindi man lamang naghahanap sa pag-ibig.

Kung pagtakas din man lang sa hirap ng mundo, nariyan ang musika para sa atin. Sa mga lirikong ipinababatid sa atin ng Eraserheads, tila alam na alam na ng mga sumulat ang mga sikreto sa mundo, o nakahanap na sila ng mga lunas sa sikreto ng mundo. Kung maghahanap din man lamang ng makapagpapagaan sa mundong puno ng problema at sakit sa ulo, kung mapakikinggan ang ilan sa mga kanta ng Eraserheads, na tumulong din ang nagbigay tatak sa kanila, makikita at maririnig ang mga titik na maaaring tumulong at makapagpagaan sa pakiramdam na habang sinasabayan ang indak ng gitara at drums ng tugtog e mapipilitan nang tanggapin ang katotohanang mahirap at masakit na sasabayan at iindakan na lang din na namumulat at nakukumbinsi ng musika ng nabanggit na OPM band.

Sa unang bahagi ng kantang Alapaap, binabanggit na darating ang araw na magtatapos ang mundo, o maaaring sabihing nagtatapos o bumibigay na sa buhay ang kinakausap ng persona. Darating ang mga araw sa isang tao na tila gusto na niyang magpakamatay o tapusin na ang lahat ng paghihirap at problema sa pamamagitan ng paglimot, pag-iwan na lamang at hindi na pagpansin dito. May mga taong gusto na talagang mamatay dahil sa hirap ng buhay. Minsan, hindi rin naman maitatangging may mga taong naisip na lamang lagutan ng hininga ang kani-kanilang mga sarili dahil sa pakiramdam nila ay hindi na nila kaya at wala na marahil silang nagagawang tama at kaaya-aya sa paningin ng kanilang mga kaibigan at pamilya. Iyon ang sinigurado ng persona sa unang bahagi ng akda, na malamang sa malamang ay aabot din ang mga tao sa ganitong punto sa buhay. Sa pagpasok ng chorus e makikitang wala namang kinikilalang problema ang persona. Gusto niyang ipakita sa kanyang kinakausap na wala lang iyang mga problema na iyan at siya ay nagpapakasarap lamang sa alapaap. Sa ganitong panghihikayat na iparamdam sa kinakausap ng persona na hindi niya dinadala ang sakit at hirap ng buhay, maaaring kinukumbinsi niya ang kanyang kinakausap na sumama sa kanya dahil sa gusto niyang iparamdam din sa iba ang sarap na nararamdaman niya sa ngayon. Ang persona ay yung tipo ng kaibigan na nagdadala ng ligaya sa iyo sa mga panahon ng iyong paghihirap at pagmamaktol sa buhay. Handa ang persona na dalhin ka sa sarap na dulot habang ika’y nasa alapaap upang makalimutan ang problema at huwag nang iwanan ang mundo sa pamamagitan ng pag-iwan sa mundo. Sa sumunod na verse, tinatanggal niya ang hiya ng kanyang kinakausap. Maaari ring sabihin nito na kahit sino, kahit pa man hindi pa ganoon kadikit sa kanyang kinakausap o sa unang pagkakataon pa lamang nakasama ng persona ang kanyang kinakausap e kahit sino na lamang ay maaaring sumama sa kanya. Walang pinipiling edad, kasarian o kung anupaman ang paghihirap na dinadala ng mundo kaya nandiyan lang din naman ang persona para sa kahit na kaninong gustong magpakasaya, wala rin siyang pinipili. Sa ikatlong verse, kitang-kita na marahil ay kilala na ng persona ang mundo. Iminumulat niya ang kanyang kinakausap sa dami ng sumasakal sa mga tao sa mundo e kailangan daw nating buksan ang ating puso’t isipan habang pinalilipad ang kamalayan, na hindi dapat magpakulong sa hirap at pandidikta ng buhay. Maaaring sinasabi ng persona na tayo ang may kontrol sa ating mga buhay kung titingnan nating mabuti at magsasariling kusa tayong hanapin ang ating mga nais na makamit at gawin nang hindi nagpapahawak at nagpapailalim sa mga ipinipilit na pagtulad sa atin ng buhay, na ang ating buhay ay para sa atin, ay atin at hindi ng mundo mismo, hindi sa kanila, hindi sa iba. Sa dulo ng kanta ay paulit-ulit na tinatanong ng persona ang mga taong nakapakinig na sa kanyang mga naisin at ginagawang pagtapak sa kanyang mga problema. Tinitingnan ng persona kung nakumbinsi niya na nga ba talaga ang kanyang kinakausap. Kung paulit-ulit niyang tinatanong ang kanyang kinakausap kung nais ba nitong sumama e dahil sa maaaring nakikita niyang nag-aalinlangan pa ito sa simula ngunit parang gusto niyang sumama sa persona. Nakikita ng persona ang malamang na pagdadalawang-isip ng kanyang kinakausap, sa kung iiwan niya ba ang mundo o mananatili rito. Dahil sa ganito na lamang ang ginagawang pagpilit at hindi pag-iwan sa taong sa tingin ng persona ay namomroblema sa buhay, ayaw niyang ipagdamot o gawing pansarili na lamang ang sayang kanyang nararanasan sa tuwing lumalayo at lumalabas sa mundo.

Sa chorus, kung saan nagsimula ang kantang Maskara, isa na namang paraan ng pag-iwan sa mundo ang matutunghayan. Pinapasuot ng persona ng maskara ang kanyang kinakausap sa tuwing magkakaroon siya ng problema. Gusto niyang ipakita ang ibang pagtingin mundo. Ano nga ba ang nagagawa ng isang maskara? Itinatago nito malamang ang mukha ng kung sinumang susuot nito? Bakit kailangang magtago sa mundo? Kinkumbinsi ng persona na itago ang sarili mula sa mundo upang tigilan na muna siya nito sa paghabol, sa panggigitgit ng hamon ng buhay. Sa pagpasok ng unang verse ng kanta, ikinukuwento ng persona na sa tuwing siya ay nangangamba sa buhay, iniisip niyang siya ay isang superhero, ibang tao, ibang sarili. Kung naghahanap man ng makapagpapagaan sa sarili, iniiwan ng persona ay kanyang tunay na sarili at naghahanap ng ibang identidad na ihaharap sa mundong kinakalaban. Maaaring napili ng persona na maging superhero dahil alam naman ng lahat na ang mga superhero e malalakas at nagtataglay ng mga superpowers na gustung-gustong taglayin ng karamihan. Para bang ang sagot na lamang sa mga problema e ang pagkakaroon na lang ng napakalakas na mga kapangyarihan at hindi ang mga natutunang abilidad at talento sa pagdaan ng mga panahon. Sinabi sa may dulo ng unang verse na hindi nasasaktan ang superhero. Ayaw na nasasaktan ng persona, ayaw niyang naghihirap. Kung gugustuhin man niyang pagtaguan ang mundo, pipiliin niyang huwag masaktan, hindi kakabahan at hindi mag-aalinlangan o magsisisi sa kanyang gagawing pagtalikod. Ang pagkakaroon ng ganito kalakas na puwersa sa pagtalikod sa mga hamon ng buhay ay pilit na hinahanap ng maraming tao kahit na alam nilang wala naman talagang superpowers. Ang pagharap sa mundo nang may ibang mukha at may ibang mga abilidad at kapangyarihan na malayo sa hawak ng reyalidad, ay madalas na pinapangarap ng mga tao. Nais man lamang nilang kalimutan ang kanilang mga pasakit sa buhay ay dadagdagan pa nila ito ng pagbibigay ng malakas na kapangyarihang tutulong umano sa kanila sa paglaban kahit na pagtalikod sa laban ang ninanais din nila. Sa mga pagkakataong pumapangarap na maging ibang tao, gustong iwanan ng persona ang kanyang sarili na maaaring magsabing ayaw niya sa sarili niya at itinatakwil niya ang kanyang sarili pagkatao. Ang pagtingin sa mga superhero, sa mga hindi totoong taong hindi kumikilala ng problema dahil sa suwerteng kanilang natanggap ay hindi naman nagiging reyalistiko sa paghahanap ng sarili ng persona. Maaaring tingnan mali din naman ang ganitong prinsipyo sa buhay ng persona dahil sa kung titingnan ding mabuti ang mga superhero, sila ay naghihirap din at madalas ay mas malalaki ang kanilang mga responsibilidad sa oras na malaman ng madla ang kanilang taglay na kapangyarihan. With great power comes with great responsibility ikanga ni Uncle Ben ng comics na Spiderman. E bakit ninanais ng persona na maging superhero kung gusto nga niyang lumayo sa mga responsibilidad ng mundo? Siya ba ay malay sa hirap ng kanyang ninanais na ibang identidad? O simpleng natingnan niya lamang ang gandang dulot ng pagkakaroon ng superpowers at hindi na niya inisip pa ang mga susunod na pangyayari? Marahil ay mas matinding pagharap pa sa mundo ang kahaharapin ng ginagawang pagtalikod ng persona. O maaari ring sabihing hindi siya sikat sa kanyang panahon kaya naghahanap siya ng bagay na maaaring magbigay pansin sa iba upang tanghalin naman siya kahit papano ng kanyang pamilya at mga kaibigan. May mga tao rin namang naghahanap ng atensyon dahil sa kulang marahil ang kanilang mga nagagawang paghihirap kaya hindi sila madalas napapansin. Kung gusto mang mapansin ng persona, papangarapin niya na lamang na maging superhero para mapansin naman siya. Maaaring pahiwatigang ayaw niyang naghihirap kaya gagamitan niya ng malakas na kapangyarihan ang kanyang mga problema nang hindi nasasaktan at namamatay habang napapansin ng mga nakakakilala sa kanya na may kaya rin siyang gawin at ayaw niyang pahuhuli sa mundo, sa kanila.

Ang Superproxy ng Eraserheads ay tungkol sa isang kaibigang iniaalay ang kanyang sarili para malimutan ng kanyang kaibigan ang mga problema niya at siya na mismo, bilang superproxy ng kaibigan ang papalit sa kanya sa buhay. Sa kantang ito naman ng Eraserheads, iminumungkahi ng persona na ilipat ang kanyang mga problema sa ibang tao para saluhin at paghirapan. May mga tao ring iginugugol ang kani-kanilang mga oras sa mga kailangang gawin sa buhay nila nang hindi nabibigyan ng oras ang pagpapahinga at pagbibigay-kasiyahan sa sarili. Sa simulang bahagi ng kanta, tinatanong ng persona ang mga problema ng kanyang kinakausap at kung masasagot ng Oo ng kanyang kinakausap ang lahat ng kanyang mga tanong e ibibigay niya ang kanyang sarili para pumalit sa nangangailangan ng kanyang tulong. Ang persona ay tipo ng mga kaibigan na handang ibigay ang kanilang mga sarili para sa kanilang mga kaibigan. Kinakalimutan nila ang kanilang mga sarili para sa sarili ng iba. Kung bibigyan man nila ng pagkakataong makapagpahinga ang kanilang mga kaibigan, sila na muna ang papalit sa mga problema nitong kasalukuyang kinakaharap. Pero sa dulo ng pag-iwan at paglimot nang panandalian sa mga problema, hindi pa rin apektado sa hirap at pasakit ang persona. Bakit? Proxy lamang siya. Maaari ngang malayo sa problema ang tinutulungan ng persona ngunit hindi pa rin naman problema iyong ng proxy dahil babalik at babalik din ang may tunay na nagmamay-ari ng problema. Kung may gagawin man ang kanyang proxy, maaaring pa ngang magkamali ito at puwedeng magdalawang-isip pa ang kanyang kaibigang tumawag at naising may pumalit man lamang sa kanya. Ang super sa superproxy ay hindi sa pagiging mapagkakatiwalaang mahusay ng proxy na magagawa niyang garantisadong tama at walang mali ang lahat ng pinagagawa sa kanya ng kanyang kaibigan kundi ang pagiging super niyang proxy e dahil sa pati ang mga bagay tulad ng pagyakap sa asawa at pagbiyahe na lamang papuntang trabaho e kailangan pang may pumalit sa kanya. Kumbaga, ang superproxy na mismo ang magiging kapalit sa lahat ng problema ng kanyang gustong tulungan. Kung bakit ba kasi kailangang pang may magcommute para sa’yo, sa mga pinakasisimpleng bagay e humihingi pa rin ng tulong ang isang tao at sige pa rin ang superproxy. Kung hindi man lang din magagarantisahang magiging maayos ang mga tinalikurang gawain, na ang garantisado lamang e ang pahinga, maaaring hindi na lamang kumuha ng superproxy ang isang taong pinag-aalayan na masyado siyang nahihigop sa nararapat na mahusay at tamang pagkakagawa ng kanyang mga tungkulin. Pero kung magiging maluwag naman sa buhay ang pagbibigyan ng tulong ng superproxy at gusto lang talaga niyang magpahinga, maaaring ipaubaya na lamang niya ang kanyang trabaho para lang din makalimot sa hirap ng mundo at pagbigyan naman ang sarili.

Nakapagpapagaan din naman ang Easy Ka Lang. Sa simula pa lamang ng kanta e pinapakita na ng persona na lahat din ng mga tao ay nahihirapan sa mundo. May mga tao kasing akala nila, sila lamang ang may problema at wala nang iba pang makapapantay pa sa kanilang mga dinadala. Ipinararating ng kanta na hindi nag-iisa ang taong may problema, na lahat naman e dumadaan sa mga paghihirap at pagpapakasakit ng totoong buhay. Kung wala man lang ding mahanap na solusyon ang namromroblema, kailangan niya na lamang isiping kapareha lang naman din siya ng marami pang tao sa mundo at kung minsan pa ay may nakararanas pa ng mas mabibigat na problema kaysa sa kinakaharap niya ngayon. Pamagat pa lang, makikita na na ang kinakausap ng persona ay nag-iinit ang ulo. Maaaring ipinahihiwatig lamang ng persona na hindi naman nadadaan sa init ng ulo ang mga problema. Ikanga ni Aang sa Avatar: The Last Airbender, “Harsh words won’t solve problems. Action will.” Kung puro dada at pagmamaktol na lang ang mga gagawin ng isang namromroblemang tao, wala naman itong magiging tulong o kontribusyon sa pagbabawas at pagpapagaan ng problemang pinapasan. Kung mabigat na nga ang problema e bakit pa lalong pabibigatin ang nararamdaman, bakit pa ba magagalit? Bakit pa magagalit kung hindi ka naman nag-iisang taong may problema? Ipinapayo ng persona na hindi dapat magpadala sa mga pandidikta ng buhay dahil tayo rin naman mismo ang may pagkontrol at hindi ang ating mga problema. Kung pagagaanin natin ang ating mga isip, mas madali naman sigurong masasagot natin ang ating mga problema. Mas mabilis tayong makapag-iisip kung ikakalma lamang natin ang ating mga bumbunan saka tuluy-tuloy na mapapawi ang pagpapakasakit sa buhay. Lalo pang sinuportahan ng linyang “Ang kakasermon mo sa akin//Sawang-sawa na 'ko niyan//Sa bahay namin” ang pagsasabi ng hindi naman talaga nag-iisa ang kanyang nagwawalang kausap sa mundo ng mga problema. Kung nagsasawa na ang persona sa mga sermon e marahil ay araw-araw na siyang namomroblema sa kanilang bahay kaya kung kaya niya namang idaan sa ngiti at pagiging kalmado sa buhay e bakit hindi subukan ng kanyang kinakausap. Wala rin namang mapapalang maganda at baka mas lalo pa ngang lumala ang kumukulong sitwasyon kung pakukuluin din mismo ang iyong damdamin sa mga problemang ibinabato sa iyo. Binanggit din ng persona sa kanta na “Easy ka lang//At baka ka mahibang//Magmumukha kang timang”. May mga taong nadadala nga naman sa kanilang mga problema at hindi na nagagawa nang tama ang mga dapat na gawin kung magpapaagos lang din sa hirap ng dinadala. Payong kaibigan ikanga naman ng persona na huwag idaan sa init ng bumbunan at baka ika’y mabaliw sa kaiisip ng kung anu-ano at madiretso ito sa paglala pa ng sitwasyon o pagkawala sa sarili na nahahantong din sa pagpapakamatay. Tinuturo ng kanta na hindi lamang ngitian ang mga problema kundi palakasin ang loob at huwag magpapatalo. Hindi dapat dinadala ng matatagal ang mga problema dahil masasayang lamang ang buhay kung puro paghihirap na lamang ang aatupagin sa buhay.

Kung gusto lang din naman ng Eraserheads na huwag nang magalit, sa kanilang kantang With A Smile na all-time favorite ng mga Pilipino e dagdagan pa ang paglimot sa galit at palitan ito ng ngiti. Kung gusto lang din naman ng panandaliang pagsagot sa problema o kahit kakaunting bigay ng lakas ng loob sa mga hamon ng buhay e ang pagngiti na malamang ang pinakasimpleng paraan para rito. Binabanggit sa kanta na wala namang madaling daan para sa tagumpay kaya naman hindi natin kailangang magmadali at mainggit sa nangyayari sa iba. Kung pare-pareho lang din naman tayo ng mga dinaraanan, at mapagtatanto nating parte nga naman ng buhay ang problema, edi ngitian na lamang ang mga ito at sabihin sa sariling normal lamang ang nangyayari sa ‘yo. Abnormal nga naman ang isang taong walang problema. Kaya kung ngingitian lamang natin ang ating mga problema, alam natin sa mga sarili nating ang mga akala nating maling nangyayari sa atin ay hindi naman talaga mali. Hindi naman na kailangan daw magpatalo sa mundo, na pumayag na palungkutin tayo ng mundo, kundi ngitian na lamang ang ating mga problema at tanggapin silang naging malaking bahagi sila ng ating mga tagumpay.

Kung maghahanap din man lang ng makapagpapalimot nang panandalian sa hirap ng mga problema, nariyan ang mga kanta ng Eraserheads para magpaalalang kung nalalapit ka nang bumagsak sa iyon buhay, maaari itong malimutan sa pamamagitan ng pagpapanggap, paghahanap ng panandaliang ligaya, paghingi ng tulong sa kaibigan, pag-alis ng galit sa puso at pagpalit dito ng ngiti. Madali na marahil nakita ng Eraserheads ang sagot sa mga pagpapakasakit sa buhay. Kung kaya lang din naman nilang maisip na sirain at wasakin ang pandidikta ng buhay sa kanila, at susundan pa nila ito ng karampatang solusyon sa kani-kanilang mga problema, maigi at mahusay nilang ipinamamahagi sa pamamagitan ng kanilang masayang musika ang kanilang mga tulong sa mahirap na buhay sa Pilipinas. Sikat din naman sa mga Pinoy ang pagngiti na lamang sa problema. Kung may nakaiintindi lang din naman sa mga taong namromroblema tulad ng Eraserheads ay marahil nangyari na rin ang mga ito sa kanila, na nagdaan din naman sila sa mga mahihirap na pagsubok ng buhay. At sagot lang nila, nasa kanilang mga musika, sa kanilang musikang patuloy ng aandar sa kokote ng mga Pilipinong nakikinig sa kanila, bilang mga tulong sa patuloy pang pagsabay sa agos ng buhay na punung-puno ng mga problema. Ang pagtingin sa problema bilang parte lamang talaga ng buhay, ang paglimot dito, ang pagngiti lamang sa tila nangungutyang mga problema, lahat ng ito’y nakitaan ng sagot ng Eraserheads. Sinisira nila ang pinakanatural ng takbuhin sa mundo na sa kung pandidiktahan man tayo ng ating mga problema at pansariling mga presyon, kaya nating kumawala at may kapangyarihan tayong kontrolin ang mga akala nati’y kumokontrol sa atin.

Mabuhay ang Eraserheads!