ilang punto sa grammar ng tagalog

'Di ba at na lang

Dalawang salita ang 'di ba from hindi ba. Isa pang patunay is puwede siyang singitan ng po, 'di po ba?

Walang salitang nalang. Dalawang salita rin yun. Na at lang. May pa, ba, na, din/rin, lang, pala, nga, at naman tayo sa Tagalog.

Din/Rin, Dito/Rito, etc.

Kahit ano ang puwedeng gamitin actually. Mas madulas lang sa pagbigkas kapag /r/ sound yung gagamitin after a vowel/semi-vowel (/y/ or /w/) sound.

e.g.

ako rito

bahay riyan

lugaw rin

Hindi rin naman mali kung /d/ ang gagamitin.

ako dito

bahay diyan

lugaw din

Maylapi

Laging nakakabit ang panlapi sa salitang ugat, maging sa maylapi, o sa kahit na ano. Hindi puwedeng hindi nakakabit ang isang panlapi.

May hyphen 'pag nagtapos sa consonant ang prefix tapos nag-umpisa sa vowel ang root word.

pag-asa

pagtulong

nag-isip

nagtanan

mang-away

manggulo

'Pag nagtapos sa vowel yung prefix, walang hyphen sa kahit na ano.

paayos

pagamit

maayos

mataray

naiyak

natapon

napaiyak

napasulat

iayos

ibigay

pakiiwan
pakibigay

nakiisa

nakitulog

kauhaw

kabusog

tagaigib

tagakuha

pinakaayaw

pinakamapagkakatiwalaan

Exception yung um- at in- dahil sa pagpapantig/syllabication.

umasa

inisip

Exception din yung mga hiram na salita or pantanging pangngalan.

nag-Japan

ka-ML

ka-college

taga-Japan

Pero minsan, may ibang writers na sinusunod pa rin yung consonant-to-consonant rule 'pag hindi pantangi.

nag-Japan

kacollege

Disrupted kasi yung pagbasa kapag gitlapi sa hiram na salita.

chinarge

ch-in-arge (?)

Pangkasalukuyan / Panghinaharap

umaasa / aasa

iniisip / iisipin

nakikiisa / makikiisa

nakikitulog / makikitulog

nag-iisip / mag-iisip

nagbibigay / magbibigay

NG at NANG

Basta kapag noun yung tutukuyin, ng.

e.g.

Kumain ng masarap. (noun; Hindi pang-uri kasi walang salitang inilarawan.)

Kumain nang masarap. (adverb; paraan ng pagkain)

Kumain ng masarap na pagkain. (Pagkain yung tinukoy rito at hindi yung masarap.)

Pumasok ng lasing. (As in taong lasing yung pinasok.)

Pumasok nang lasing. (Lasing nang pumasok.)

Lasing nang pumasok. (Pumasok nang lasing.)

Lasing ng pumasok. (Pagmamay-ari ng pumasok ang lasing.)

What if 'di mukhang noun ang noun?

Madalas ay receiver/doer ito ng action, or may naglalarawan sa kanya na adjective.

Mukhang Verb

ex. Naghanap ng tuturuan.

Noun ang tuturuan dito. Imposibleng receiver ng action ang isa pang verb.

ex. Natuwa siya nang turuan ng guro.

Verb na ang turuan dito. Hindi na siya noun.

Mukhang Adjective o Adverb

ex. Kumain ng marami.

Hindi puwedeng tumanggap ng action ang adjective. Ang puwede lang maging ang marami rito ay isang noun.

ex. Kumain nang marami.

Paraan ng pagkain ang gustong ipabatid, kaiba ng nasa taas na ano naman ang kakainin.

ex. Kumain ng maraming pagkain.

Pagkain ang tinutukoy ng ng dito, hindi ang marami.

Iba pang Anyo o Parirala

ex. Kinain ang spaghetti ng nasa restaurant.

Doer ng action ang nasa restaurant.

ex. Kinain ang spaghetti nang nasa restaurant.

Bahagi ng adverb ang nasa restaurant, hindi doer ng kinain.

Alalahaning maaaring possession ang indikasyon ng ng depende sa mga salita/konteksto na nakapalibot dito.

e.g.

tae ng tae - pagmamay-ari ng tae ang tae

tae nang tae - sunud-sunod o maraming pagtae

wala ng pakialam - pagmamay-ari ng pakialam ang wala

wala nang pakialam - pagkawala ng pakialam

Iba rin ang wala na'ng pakialam (kung wala na ang pakialam ang nais ipabatid). Iba ito sa wala nang pakialam.

Mapapansing depende sa kung ano ang gustong ipabatid ang paggamit ng ng at nang. Iba rin ang na'ng (na + ang) sa nang.

O at U, Inuulit na Salita

Nagkaroon ng pagbabago sa rules pero dati, nagiging U yung O kapag nagkakaroon ng pag-uulit sa salita.

nagtulung-tulong

Ngayon, binago na yung rule. Kahit 'di na gawing U ang O.

nagtulong-tulong

Maliban sa payak at maylaping mga salita, mayroon din tayong inuulit na salita. Ginagamitan ng hyphen ito kapag inuulit ang isang payak na salita.

tulung-tulong

tulong-tulong

Ngunit kung walang nag-eexist na salitang payak kung 'di ulitin ang tunog, payak lamang itong salita.

paroparo

alaala

Walang mga salitang paro at ala.

magandang maganda - maganda na maganda

magandang-maganda - sobrang ganda

maganda-ganda - medyo maganda

ang ganda-ganda - sobrang ganda

Mayroon ding nangyayaring pagbabago sa baybay sa tuwing kakabitan na ng hulapi ang salitang ugat na nagtatapos sa U, o mayroong U bilang patinig ng dulong pantig.

upo + an = upuan

putok + an = putukan

Paki- at Paki

Iba ang paki mula sa pakialam, at iba rin ang paki- na prefix.

e.g. Pakihanap naman ng paki ko sa mga sinasabi mo.

Pagka- at Pagka, Pag- at 'Pag

Iba ang pagka- na prefix sa pagka na pangatnig. Ang pagka ay singkahulugan ng kapag.

e.g. Pagka ginaya mo ang pagkatao niya, sino ka na?

Iba rin ang 'pag mula sa kapag, at iba rin ang pag- na prefix.

e.g. 'Pag iisipin mo ang pag-iisip niya, mahirap isipin.

Pa- na Prefix at Pa na Enclitic Particle

Iba ang pa- na unlapi sa pa na particle sa Tagalog.

e.g. Pakuha naman ng walis at magwawalis pa ako.

Na- na Prefix at Na na Enclitic Particle

Iba ang na- na unlapi sa na na particle sa Tagalog.

e.g. Nakuha mo na ba ang sinasabi ko?

Pang- at ang Katinig na NG

Ang prefix na pang- ay somehow nagsasaad ng function, o iba pang action. Nagbabago ang tunog ng katinig na ng na bahagi nito depende sa puwesto ng dila, at puwede pang umabot sa antas na spelling.

pang + kuha = pangkuha

Nagiging panguha rin ito kung minsan.

P at B

pang + pusta = pangpusta = pampusta = pamusta

pang + baboy = pangbaboy = pambaboy

D, L, R, S, at T

pang + dinuguan = pandinuguan

pang + ligo = panligo

pang + sigang = pansigang

And so on, and so forth.

Pinaka- at Napaka-

Prefixes ang pinaka- at napaka-.

pinakamapagkakatiwalaan (root word: tiwala)

napakamatulungin (root word: tulong)

'ng vs. -ng

anong = ano + na

ano'ng = ano + ang

English vs. Tagalog

Mas okay kung grammar lang ng isang wika ang gagamitin at hindi yung pinagsasabay.

e.g.

mga chair

chairs

Mali ang mga chairs.

nabore

got bored

Mali ang nabored.

May kakayahang manghiram ng salita ang lahat ng wika. Kung nasa grammar pa rin nito ang ginamit, nasa ganoong wika pa rin ito at hindi sa Taglish.

e.g.

Kumain ako ng rice.

Hiram na salita ang rice pero hindi Taglish ang pangungusap kundi sa Tagalog pa rin.

I ate kanin.

Hiniram ng English ang kanin ngunit wala rin ito sa Taglish. Nasa English ang grammar kung kaya't wikang English lamang ang ginamit dito.

'Tang Ina

Walang salitang tangina. Dalawang salita ang 'tang ina mula sa putang ina. Ito ay murang may strukturang putang (puta + na) at ina.

Ang puta ay nangangahulugang prostitute sa wikang Espanyol. 

Kung murahin man ang ina  ay maaaring dahil sa ang isang ina ang isa sa mga pinakainiaangat na nilalang sa maraming kultura. Siguro ay dahil sa may kakayahan siyang magdala at magluwal ng panibagong buhay na lalang sa mundo.

May mga kultural ding pagtingin sa isang taong marami nang nakasalamuhang sekswal kung kaya't ang pangmamatang ganito ay naisasambit bilang pagmumura sa kapuwa.

Payo ko lamang ay huwag mumurahin ng putang ina mo ang iyong kapatid dahil pareho kayo ng nanay.