Malaki sa Maliit

[ click ]

Mababasa mula sa artikulo kung gaano kahalaga sa isang sanggol na may edad na isang taon at kalahati ang pagkatuto ng kanyang wika. Importante sa sanggol na ito ang patuloy na pakikipag-usap sa kanya ng kanyang mga magulang. Mula sa pakikipag-usap na ito'y maririnig ng sanggol ang mga basic na tunog ng mga patinig at katinig ng kanyang magiging pangunahing wika. Binanggit pa sa artikulo na hindi pinapansin ng sanggol o balewala sa kanya ang mga naririnig ng tunog na hindi naman likas sa wika ng kanyang mga magulang o sa wikang kanya nang nakagisnan. Hindi lamang mga tunog at kung paanong bigkasin ang mga salita ang natututunan ng sanggol kundi pati na rin ang grammar at bokabularyo ng kanyang magiging wika. Maaaring isiping madali nang mauunawaan ng isang sanggol kung tama ang pagkakabuo ng isang payak na pangungusap at kung mali rin ang pagkakabigkas ng isang salita. Hindi pa man direktang nakapagsasalita at nakabubuo ng mga salita, ni parirala at pangungusap ng kumpleto o may diwa ang isang sanggol, unti-unti nang natututunan ng kanyang utak ang mga tama at mali sa kanyang wikang kinagigisnan.

Napakagandang isiping kahit sa pinakamaliliit na detalye ay nauunawaan na ng isang napakaliit na sanggol ang kanyang  mga naririnig. Halimbawa na lamang, mula sa mga eksperimento at resultang ipinahayag sa artikulo, napansin ng mga sanggol ang pagpapahabang ginawa sa pagbigkas sa isang napiling salita. Pinapatunayan lamang nito kung gaano kadaling matuto ang utak ng  isang sanggol. Marahil ay kung susubukan na sa matatanda ang ganitong uri ng eksperimento gamit naman halimbawa ang dalawang halos magkasintunog na mga salita, kagaya ng nabanggit sa artikulo, mahihirapan sila. Mas madaling matututunan ng isang bata ang isang wika kaysa sa isang matanda. Maaaring responsibilidad iyon ng isang bahagi ng utak ng isang bata na mayroon pang kalakasan o masiglang-masigla pa kung kaya't mas madali ang pagkilala sa mga mali at tama sa kanyang natututunang wika.

Talo Nga Ba?

"Ang pagmamapa ng mga kapangyarihang kolonyal ng daigdig ay pagtatangka rin ng pagmamapa ng kaisipan ng mga sinakop."

-- Sila na mga nagtangka at nagtagumpay sa pagsakop, ay hindi lamang lawak ng teritoryo ang nais na mapa sa kanila. Hindi lang din mga lantad na nais tulad ng mga hilaw na sangkap at "paglilinis" nila sa mga katutubo dahil hindi raw "sibilisado" ang mga ito. Habol din nilang maging sila tayo, nang hindi man lamang natin namamalayan. Hindi naman nila magagawang maging kalahi na lamang nila bigla ang kanilang mga kolonya kaya't idinaan na lamang nila sa paghubog ng mga kaisipan ng mga katutubo na tangkilikin ang kanilang lahi upang naising maging katulad nila, at sa mas malala pa'y hangaring maging dayuhan na talaga.

Halimbawa na lamang ng mga Espanyol na unang dumating sa mga isla ng Pilipinas. Noong una'y pinlano nilang huwag ituro sa atin ang kanilang banyagang wika sapagkat natatakot ang mga kolonisador na malaman ang kanilang tunay na mga pakay. Bagkus, inaral nila ang mga katutubong wika saka nila itinuro ang kanilang relihiyon. Nagkaroon ito ng epekto sa mga katutubo na kuwestiyunin kung bakit ibang wika ang ginagamit ng mga nagtuturong prayle at namamahala pang iba sa kanilang mga lugar. Tinawag pa silang Indio noon ng mga Espanyol. Maaaring magkaroon ito ng bisa sa mga katutubo na mas mataas ang wika ng mga mananakop kung kaya't aangat lalo ang pagtingin nila sa banyagang mananakop. Mag-iiba ang tingin sa sarili, magiging mababa, at maghahangad na pumuti at maging tulad ng isang Espanyol para makaangat sa ibang kanyang kalahi.

Ano naman ang ginawa ng mga Amerikano? Naiiba ba ang ginawa nila dahil lang sa kabaligtaran ang ginawa nila mula sa ginawa ng mga Espanyol? Kung aalalahanin natin, itinuro ng mga Amerikano ang Ingles sa mga Pilipinong sabik naman sa edukasyon. Muli, sa pamamagitan ng wika, inatake na naman ng mananakop ang diwa ng mga Pilipino. Unti-unti nilang sinubukang gawing mga "Amerikano" ang pag-iisip ng mga Pilipino gamit ang wikang Ingles, gamit ang edukasyon. Ang mga bagay na itinuro noon sa kanilang mga pampublikong paaralan ang nagsilbing bagong mga konsepto, na hindi naman halos lahat mauunawaan nang lubos ng mga Pilipino. Nasa wikang banyaga na nga, dayuhan pa ang mga konsepto. Nagkaroon man ng lantad na hangarin ang mga Amerikano na "inihahanda" lamang nila tayo para sa pagdating ng panahong iiwan na nila tayo, inihahanda na pala nila tayo maging mga Amerikano.

Nakaalis man ang mga mananakop, nananalaytay pa rin sa diwa ng karamihan sa mga Pilipino, na naipapasa pa sa sunud-sunod na mga henerasyon, ang kalapastanganan nila sa ating napakaganda sanang kultura. Hindi man nagtagumpay ang ninais nilang mapa ng kanilang teritoryo, mababakas pa rin ang mapa ng kanilang mga ideolohiya.